Excursie Oorlog in Arcadië, woensdag 16 april 2025
Zuid-Limburg: Neercanne, Cannerberg en Mheer

Zoals aangekondigd organiseren wij dit jaar vier bijzondere excursies die in het teken staan van 80 jaar vrijheid en 80 jaar NKS. Graag nodigen wij u uit voor de eerste excursie naar Zuid-Limburg op woensdag 16 april. We verzamelen om 10.00 uur op NS-station Maastricht, waar we om ongeveer 17.00 uur weer afsluiten.

Op deze dag brengen we een bezoek aan Château Neercanne met het voormalige NAVO-hoofdkwartier in de Cannerberg en aan kasteel Mheer. Prof. dr. Elyze Storms-Smeets, initiatiefnemer en projectleider van ‘Oorlog in Arcadië, 1940-1945’ is moderator gedurende de dag. Deze excursie is georganiseerd door de Nederlandse Kastelenstichting in samenwerking met Stichting Het Limburgs Landschap, Stichting Limburgse Kastelen, Oostwegel Collections, familie De Loë en het Gelders Genootschap.

Het programma:

Château Neercanne zorgt voor lunchpakketten, bestaande uit vegetarisch belegde broodjes en een flesje sap. Geef s.v.p. dieetwensen aan bij uw aanmelding. De excursie bestaat uit een wandeling, een bezoek aan de NAVO-groeve en een rondleiding door Kasteel Mheer. Houdt u daarom rekening met stevige schoenen en warme kleding. Enige inhoudelijke achtergrond bij het programma treft u onder de aanmeldlink.

Deze exclusieve excursie is bedoeld voor zowel donateurs van de Nederlandse Kastelenstichting en Stichting Limburgse Kastelen als voor belangstellenden. De kosten voor deelname bedragen € 75,- per persoon. Let op: het aantal plekken is beperkt!

U kunt zich aanmelden via deze link.

Achtergronden bij het programma:

Chateau Neercanne

In het Jekerdal ten zuidwesten van Maastricht, vlakbij de Nederlands-Belgische grens, ligt het barokke Chateau Neercanne, voorheen kasteel Agimont. Het kasteel is gebouwd op de helling van de Cannerberg en wordt gekenmerkt door vier grote terrassen uit 1699. Bij de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog werd Neercanne bewoond door Louise Poswick. Tijdens de bezettingsjaren werd het kasteel en de bijbehorende ondergrondse groeven voor verschillende doeleinden gebruikt door de Duitse bezetters. Rondom de jaarwisseling van 1941/1942 werden de mergelgrotten die bij kasteel Neercanne horen gereed gemaakt voor de opslag van waardevolle kunst, waaronder Rembrandts Nachtwacht. Op vijfendertig meter diepte kwam een kluis met stellingen en enige vorm van klimaatbeheersing. Onder druk van de bezetter moest de eigenaresse het kasteel in 1943 verlaten. Ingenieursafdeling Organisation Todt huisvestte ingenieurs en arbeiders in het kasteel. De Duitsers wilden in de groeves een fabriek bouwen voor de productie van vliegtuigmotoren. Na de bevrijding, najaar 1944, werd Neercanne gebruikt door het Canadese leger.

Na de oorlog werd het complex van de Cannerberg gevorderd door de Geallieerden, die een ondergronds oorlogs- en oefenhoofdkwartier voor de NAVO aanlegden. Vanaf 1956 viel het complex onder de Wet op de Staatsgeheimen. Als gevolg van de gestegen spanningen tijdens de Koude Oorlog kreeg het hoofdkwartier in 1963 een permanente ‘24/7’-bezetting. Het complex was voor de NAVO een belangrijk communicatiecentrum van waaruit de luchtverdediging en de offensieve militaire operaties voor de noordelijke helft van West-Duitsland werden gecoördineerd. Het voormalige NAVO-hoofdkwartier in de Cannerberg is na een jarenlange sanering opengesteld. De rondleiding voert ons naar de indrukwekkende ruïnes van deze ondergrondse wereld.

Kasteel Mheer

Vlakbij de Belgische grens, in een zijdal van de Voerbeek, ligt kasteelcomplex Mheer, bestaande uit een hoofdburcht en U-vormige kasteelhoeve. Sinds 1668 is het eigendom van de adellijke familie De Loë. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel bezet door de Duitsers. De gebouwen en omliggend landgoed liepen schade op door oorlogshandelingen. In september 1944 werd Mheer bevrijd door Amerikaanse troepen. De Amerikaanse generaal Leland S. Hobbs vestigde zich met zijn 30^e Infanteriedivisie op het kasteel. Ook andere Amerikaanse troepen verbleven op Mheer. Na de oorlog werd de familie De Loë geconfronteerd met mogelijke confiscatie door de Nederlandse staat. Met het Besluit Vijandelijk Vermogen (BVV) werd het voor de regering mogelijk om het bezit van de vijanden Duitsland, Italië en Japan in beslag te nemen ter vergoeding van geleden schade. Hierbij werd geen onderscheid gemaakt tussen publiek eigendom van de vijandelijke staat en privébezit. Dat betekende onder meer dat bezittingen van Duitse Nederlanders werden aangemerkt als vijandelijk vermogen. Zeer ingewikkeld bleek de behandeling van bezittingen, zoals bij Mheer, waarvan een deel van de eigenaren de Duitse nationaliteit bezat en de anderen Nederlanders waren, of waarvan de nationaliteit door bijvoorbeeld huwelijk onduidelijk was. Na jarenlange procedures kreeg de familie een ontvijandingsverklaring en in 1959 woonde weer een baron De Loë op het kasteel. In 2020 nam Diederik de Loë het stokje over van zijn vader Degenhard. Momenteel wordt een grootschalige restauratie uitgevoerd op Mheer.